پاتوق شبه/11

 

احکام اقتصادی

س: کسی که اطمینان دارد به اینکه چیزی از درآمد سالانه ‌اش تا پایان سال باقی نمی ‌ماند، بلکه تمامی درآمد و منفعت او در خلال سال خرج هزینه‌‌های زندگی او می ‌شود، آیا واجب است برای خود سال خمسی تعیین کند؟ کسی که بر اثر اطمینان به اینکه چیزی از درآمدش زیاد نمی ‌‌آید، سال خمسی تعیین نکرده، چه حکمی دارد؟
ج: ابتدای سال خمسی با تعیین از جانب مکلّف مشخص نمی ‌شود، بلکه یک امر واقعی است که برای کسی که شغل او کاسبی است با شروع کاسبی و برای کشاورز با رسیدن وقت برداشتِ محصول و برای کارگر و کارمند با دستیابی به اولین درآمد، آغاز می ‌شود. حساب سر سال خمسی و محاسبه درآمد سالانه واجب مستقلی نیست، بلکه راهی برای شناخت مقدار خمس است و وقتی محاسبه واجب می ‌شود که بداند خمسی به او تعلّق گرفته، ولی مقدار آن را نمی ‌داند و اگر از منفعت کسب چیزی نزد او نماند و همه آن در مؤونه زندگی مصرف شود، خمس هیچ‌کدام از آنها بر او واجب نیست.