روی خط کتاب آزادی معنوی؟71

کند و سود را ببرد و یا باید راست بگوید ، امانت بورزد و از سود صرف‏
نظر کند . اینجاست که می‏بینیم بشر که دم از اخلاق و عدالت می‏زند پای عمل‏
که می‏رسد ضد اخلاقف و ضد عدالت عمل میکند . ن چیزی که پشتوانه اخلاق و
عدالت است و اگر در انسان وجود پیدا کند انسان به سهولت راه اخلاق و
عدالت را در پیش می‏گیرد و سود را کنار می‏زند تنها ایمان است . چه‏
ایمانی ؟ ایمان به خود عدالت و ایمان به خود اخلاق . چه وقت انسان به‏
عدالت بعنوان یک امر مقدس و به اخلاق به عنوان یک امر مقدس ایمان‏
پیدا می‏کند ؟ آنوقت که به اصل و اساس تقدس یعنی خدا ، ایمان داشته‏
باشد . لهذا بشر عملا بان اندازه به عدالت پایبند است که به خدامعتقد
است ، آن اندازه عملا به اخلاق پایبند است که بخدا ایمان دارد . مشکل عصر
ما همین است . خیال می‏کردند که علم کافی است ، اگر ما عدالت و اخلاق را
بشناسیم و به آنها عالم باشیم کافی است برای اینکه اخلاقی و عادل باشیم ،
ولی عمل نشان داد که اگر علم منفک از ایمان بشود نه تنها برای اخلاق‏
وعدالت مفید نیست ، بلکه مضر هم هست . مصداق قول سنائی می‏شود که : "

چو دزدی با چراغ آید

گزیده‏تر برد کالا

" .
اما اگر ایمان پیدا شد ، اخلاق و عدالت پا بر جا می‏شود . اخلاق و عدالت‏
بدون ایمان مذهبی مثل نشر اسکناس بدون پشتوانه است . ایمان مذهبی که‏
آمد ، اخلاق و عدالت هم می‏آید . آنوقت ما می‏بینیم دراسلام مسئله پرستش‏
خدا بصورت یک امر مجزا از اخلاق و عبادت قرار داده نشده است . یعنی‏
عبادت را که اسلام دستور می‏دهد ، چاشنی آنرا اخلاق و عدالت قرار می‏دهد ،
یا بگوئیم عدالت و اخلاق را که طرح می‏کند چاشنی آنرا

81

80