روی خط کتاب آزادی معنوی؟39

خودش از خودش حساب می‏کشد . انسان خودش را مجازات می‏کند .
همه اینها دلیل بر اینست که انسان شخصیت مرکبی دارد . این شخصیت‏
مرکب ، قسمت عالی دارد که قسمت انسانی اوست و قسمت دانی دارد که‏
قسمت حیوانی اوست . آزادی معنوی یعنی قسمت عالی و انسانی انسان از
قسمت حیوانی و شهوانی او آزاد باشد . گفتیم انسان خودش را مجازات‏
می‏کند . یادم افتاد از تعبیری از امیرالمؤمنین علی ( ع ) : مردی می‏آید
خدمت امیرالمؤمنین ، استغفار می‏کند ، توبه می‏کند ، یعنی صیغه استغفار را
جاری می‏کند . او مثل بسیاری از ما خیال می‏کرد که توبه کردن یعنی گفتن :
استغفر الله ربی و اتوب الیه . امیرالمؤمنین با یک شدتی به او فرمود :
« ثکلتک امک ، ا تدری ما الاستغفار ؟ الاستغفار درجة العلیین » ( 1 ) ،
یعنی خدا مرگت بدهد ، مادرت به عزایت بنشیند ، اصلا تومی‏دانی استغفار
یعنی چه که می‏گویی « استغفرالله ربی و اتوب الیه ؟ » حقیقت استغفار را
می‏دانی چیست ؟ استغفار ، درجه مردمان بلند مرتبه است . اصلا خود توبه ،
محکوم کردن خود است . بعد حضرت فرمود استغفار چند اصل دارد ، دو تا رکن‏
دارد ، دو تا شرط قبول و دو تا شرط کمال و مجموعا شش تا که حالا من‏
برایتان عرض می‏کنم :
فرمود اولین رکن استغفار اینست که انسان واقعا ازگذشته تیره و سیاه‏
خودش پشیمان باشد . دوم : تصمیم بگیرد که در آینده آن گناه گذشته‏
رامرتکب نشود . سوم اینکه اگر حقوق مردم را بر عهده و ذمه دارد ادا بکند
. چهارم اینکه اگر فرائض الهی راترک کرده است ،

پاورقی :
1 - نهج البلاغه فیض الاسلام ، حکمت 409 ص . 1281

49