روی خط کتاب آزادی معنوی-32

زیاد است .
بنابراین شما می‏توانی بفهمید که غیر از بردگی تن ، یک بردگی دیگر
همهست در عین اینکه تن انسان آزاد است . در آن مثلی که سعدی در مورد دو
برادر توانگر و درویش گفت ، آن برادر توانگر امکانات مادی‏اش فوق‏
العاده بیشتر از آن برادر درویش است . تن او از تن این خیلی آزادتر
است . تن این که بیچاره همیشه لگد کوب کارها و زحمتهاست . ما روح این‏
از او آزادتر است . پس اینجا شما اجمالا می‏توانید بفهمید که نوعی بردگی‏
دیگر هم هست که آن ، بردگی تن نیست . نوعی آزادی دیگر هم هست که آزادی‏
تن نیست .
از این یک درجه بالاتر بیایید . یک نوع دیگر بردگی و آزادی هست که‏
مربوط به مال و ثروت است . تمام علمای اخلاق ، بشر را از اینکه برده مال‏
وبنده ثروت باشد ، بر حذر داشته‏اند ، تحت همین عنوان که ای انسان !
بنده و برده مال دنیا نباش . باز جمله‏ای دارد که علی ( ع ) می‏فرماید :
« الدنیا دار ممر لا دار مقر » دنیا برای بشر گذشتنگاه است نه قرارگاه .
بعد می‏فرماید : « و الناس فیها رجلان » مردم در دنیا دو صنف می‏شوند :
« رجل باع نفسه فیها فأوبقها و رجل ابتاع نفسه فأعتقها » ( 1 ) ، می‏گوید
مردم که در این بازار دنیا ، در این گذشتگاه دنیا می‏آیند دو دسته‏اند ،
بعضی می‏آیند خودشان را می‏فروشند ، برده می‏کنند و می‏روند . بعضی دیگر
می‏آیند خودشان را می‏خرند ، آزاد می‏کنند و می‏روند . بشر باز این را هم‏
احساس می‏کند که نسبت به مال و ثروت دنیا دو حال می‏تواند داشته باشد ،
می‏تواند بنده واسیر و در قید مال باشد و می‏تواند

پاورقی :
1 - نهج البلاغه فیض الاسلام ، حکمت 128 ص . 1150

38