روی خط کتاب آزادی معنوی143
کوچکترین استفادهای از نظاماتی که در دنیا هست ، بکند . عمل و توبه ،
پیشروی و پسر وی ، بالا رفتن و پائین رفتن و تغییر مسیر و جهت دادن ، همه
مال این دنیا است .
این کلام علی ( ع ) است : « الیوم عمل و لا حساب و غدا حساب و لا عمل »
( 1 ) میگوید : ایها الناس ! امروز روز عمل است و روز حساب نیست ،
دنیا محل مجازات و رسیدن بحساب نیست . نه اینکه بخواهد بگوید هیچ
مکافاتی در دنیا نیست . بعضی از اعمال در دنیا مکافات است ، و بعضی
ازبدبختیهایی که در دنیا به انسان میرسد ، نتیجه عمل انسان است . اما نه
خیال کنید که حساب هر عمل بدی را خدا در این دنیا میرسد و نه خیال کنید
که هر حالت بدی که انسان پیدا میکند ، در نتیجه یک عمل گذشته او است ،
اینجور نیست . بنابر این آیا اگر انسانی در این دنیا هیچگونه مجازاتی
نشد ، دلیل بر این نیست که حسابش پاک بوده است ؟ نه . آیا اگر کسی در
دنیا سختی ای دید ، دلیل بر بدی عمل اوست ؟ مثلا اینکه سیلی آمد و
پاکستانیها را از بین برد ( 2 ) دلیل بربدی عمل آنهاست ؟ یعنی خدا
بحساب آنها در این دنیا رسیده است ؟ نه ، اینجور نیست . درس اسلام بما
این است : « الیوم عمل و لا حساب و غدا حساب و لا عمل » . دنیا دار عمل
است ، دار رسیدگی و حساب کردن نیست . بر عکس آخرت دار عمل نیست ،
منحصرا دار حساب است و بس .
پس سر اینکه توبه انسان محدود است به قبل از معاینه موت و آثار آن ،
و پس از آنکه انسان موت را معاینه کرد نظیر فرعون ، دیگر
پاورقی :
1 - نهج البلاغه فیض الاسلام ، خطبه 42 ص . 128
2 - اشاره به سیلی است که در آن زمان در پاکستان جاری شد .
- ۹۶/۰۵/۲۶
متشکرم.