چرا مکتب علی مکتب عشق و محبت شده است؟
گروه فرهنگی صبح امید | چهارشنبه, ۹ تیر ۱۳۹۵، ۱۱:۲۵ ق.ظ
ابن ابی الحدید در ذیل نامه ی 3 (خطاب به شریح درباره ی خانه ی مجللی که ساخته بود) : . و اقرّ علی علیه السلام شریحاً علی القضاء مع مخالفته له فی مسائل
جلد نهم . ج9، ص: 198
کثیرة من الفقه مذکورة فی کتب الفقهاء و استأذنه شریح و غیره من قضاة عثمان فی القضاء اول ما وقعت الفرقة فقال: اقضوا کما کنتم تقضون حتی تکون للناس جماعة او اموت کما مات اصحابی. . این خیلی عجیب است. معروف این است که حضرت می خواستند او را عزل کنند و غوغای مردم مانع شد. . فرزند شریح، میسرة و فرزند میسرة، معاویة به نقل آقای غفاری از کبار شیعه هستند و راوی قضاوتهای امیرالمؤمنین. داستان فتوای شریح به قتل حضرت امام حسین علیه السلام هم علی الظاهر مجعول است. به هر حال باید در این باب مطالعه شود. به کتب رجال و احادیث باب القضاء شیعه و سنی مراجعه شود.
مکتب علوی از روز اول جنبه ی عشق و محبت به خود گرفته است، به صورت یک شعله ی آتشینْ عشقی با همه ی آثار و خواصی که در عشق هست از نشاط و گذشت و الهام بخشی و. . . به وجود آورده است، برخلاف مکاتب و سیستمهای فلسفی و حتی عرفانی از قبیل مکتب سقراط، افلاطون، ارسطو، دکارت و غیره که فقط پیروان داشته اند ولی گرمی وحرارت عشق نداشته و نمی توانسته اند داشته باشند. انسان به علم و فلسفه معتقد می شود اما به انسانیت و فضیلت عشق می ورزد. انسان به کسی که به بشریت عشق می ورزیده است عشق می ورزد و برای کسی که برای بشریت اشک ریخته، ناله کرده، فداکاری کرده، اشک می ریزد، ناله می کند، فداکاری می نماید [1]. . حتی مارکسیسم نیز خاصیت عشق ندارد؛ خاصیت تعصب دارد
جلد نهم . ج9، ص: 199
با همه ی کدورتها و تیرگیهای تعصب، اما خاصیت عشق را با آن روشناییها ندارد. . در مشایخ عرفا یعنی در پیروی از مشایخ عرفا تسلیم هست اما عشق نیست. تاریخ عرفان نشان نمی دهد که مریدان پیش شمشیر غمش رقص کنان رفته باشند. اگر مشایخ صفویه توانستند از دراویش لشکری جرار برانگیزانند، با نام علی کردند نه با نام خودشان. . خاصیتهای عشق عبارت است از گدازندگی و تصفیه، تأحّد و توحّد و تمرکز و جلوگیری از تفرقه، هوشیاری و انتباه و حساسیت، الهام بخشی، قلب ماهیت و کیمیاگری و اکسیرمنشی، نابغه سازی و قهرمان پروری، نرمی و رقّت به جای غلظت و خشونت، تکمیل نفس. آنچه اهل عرفان در باب انسان گفته اند با آنچه فلاسفه و دانشمندان گفته اند متفاوت است. نظر فلاسفه و دانشمندان به قدرت علمی و مغزی انسان است، به انسان بما هو عالم و بما هو عاقل است، اما نظر اهل عرفان به انسان بما هو عاشق و بما هو طالب الحقیقه و بما هو مجذوب للحقیقه است. نظر فلاسفه بهعلّم الانسان ما لم یعلماست و نظر عرفا بهیا ایها الانسان انک کادح الی ربک کدحاً فملاقیهاست. به عبارت دیگر نظر فیلسوف به فطرت عقل است و نظر عارف به فطرت عشق، و در مبحث عقل و عشق سخنها هست که آیا عقل مقدم است یا عشق. و به هر حال مکتب علی مکتب عقل هم هست، امتیازش به این است که مکتب عشق و محبت هم هست. . از این رو از نظر اجتماعی علی ارزشی دارد مافوق هر صاحب مکتب دیگر و ما نباید از این نکته غافل بمانیم.
[1] همان طور که در رساله یجاذبه و دافعه ی علی علیه السلامگفته ایم، علاوه بر اینکه علی مظهر کامل انسان اخلاقی است، جنبه ای که بیش از همه علی را عاطفه انگیز کرده است این است که علی مظهری از محبوب حقیقی بشر یعنی ذات الهی است.
